Periaaseq najoqqutallu
Immikkoortumi matumani saqqummersitami periutsit aallaavigineqartut kiisalu najoqqutat atorneqartut saqqummiunneqarput.
Nunani allani niueqateqarnemi kisitsisitigut paasissutissanik katersineq Namminersorlutik Oqartussat Akitsuuseriffiannit Ålbogimiittumit isumagineqarpoq. Tamanna paasissutissani ataaniittuni takuneqarsinnaavoq:
Kalaallit Nunaannut tunisat:
1. Danmarkimit avammut tunisaat aaqqissuisoqarfianiit paasissutissanit Danmarkip Kalaallit Nunaannut tunisaat tunngavigineqartarput.
2. Namminersorlutik Oqartussat Akitsuuseriffiata, Danmarkip avammut tunisaat, nioqqutissat Danmarkikkoortut nunanut allanut paasissutissat tamakkiisuunngikkaangata katersortarpai (nunanit allaneersut Danmarkimut aqqusaarussat, Kalaallit Nunaannullu akiligassat).
Kalaallit Nunaannit avammut tunisat:
1. Namminersorlutik Oqartussat Akitsuuseriffiata, Danmark avataatigut avammut tunineqartut, kiisalu kalaallit avammut tunisassiaat pingaarnerit umiarsuarmik Danmarkiliartut paasissutissartai tamaasa katersortarpai. Nioqqutissat pineqartut Akitsuuseriffiup akitsuuserinerup aalajangersagaani kapitalini 2, 3, 5, 15, 22, 23, 25, 26, 41, 43 aamma 51-imi pineqarput.
2. Avammut tunisanut paasissutissat, Danmarkimut tunisat, Danmarkimi tunisat aaqqissuisoqarfiata ilanngaatigisarpai, paasissutissat tamakku Namminersorlutik Oqartussat Akitsuuseriffiata katersorneq ajorpai.
Danmarks Statistik-ip Nunanut Allanut niueqateqarnermut kisitsisit naatsorsoqqissaakkat Naatsorsueqqissaartarfimmut nassiuttarpai, kisitsisit taakku atorlugit nunanut allanut niuernermut kisitsisitigut paasissutissat suliarineqartarput. Nunanut allanut niueqateqarneq suliarineqartarpoq Danmark Statistik-ip suleriaasia tunngavigalugu.
Nalunaarsueriaatsinut allanullu tunngasunut paasissutissat allat Danmark Statistikip saqqummersitaani uani atuarneqarsinnaapput Udenrigshandel og Betalingsbalance – Kilder og metoder 2018.
2019-imi januaarimi avammut tunisat nalingisa immikkut naatsorsorneqarneri
2019-imi februaarip aallartinnerani avammut tunisinermut nalimik nalunaarsuinermi periuseq nutaaq atorneqalerpoq. Taamaattumik januaarimi avammut tunisat nalingi immikkut naatsorsorneqartariaqarsimapput. Februaarimi akit agguaqatigiissinnerat aamma januaarimi avammut tunisat ataasiakkaarlutik annertussusaat atorlugit naatsorsuisoqarpoq.
Nioqqutissat immikkoortiterneri
Nunanut allanut
niuernermi kisitsisit naatsorsorneqartarput EU-mi nioqqutissanik
immikkoortitereriaaseq Ataqatigiissumik
Taaguusersuineq (KN) tunngavigalu.
Saqqummiinermi FN-ip nioqqutissanik immikkoortitereriaasia
Standard International Trade Classification (SITC) atorneqartarpoq.
Nunatsinnut tunisattaaq immikkoortiterneqartarput FN-ip
Broad Economic Categories (BEC) immikkoortitereriaasia
malillugu, avammulli tunisanut Tunisassianut Immikkoortiterineq (KONJ) malinneqartarpoq,
taanna SITC tunngavigalugu nassuiaasersugaavoq.
Taaguusersuinermi SITC atorneqartillugu nioqqutit
immikkoortitigaasarput Suliarineqarnera
tunngavigalugu, suliarineqanngitsoq,
suliarilaariigaq suliareriigarlu
malillugit. SITC siulleq
1950-imi saqqummiunneqarpoq. Nutarterineq
kingulleq 2007-imi pivoq
(SITC-mi nutarterinerit sisamaat).
Nioqqutip suliarinera aalajangiisuusarpoq aaqqissuinermi
sumut inissinneqassanersoq.
EU-p Ataqatigiissumik Taaguusersuinera
(KN) aamma SITC-mi taaguusersuinerup
saniatigut, Kalaallit Nunaannut tunisat atuineq malillugu immikkoortitigaasarput, soorlu uku BEC malillugit taaguusersorneqarsimasut. BEC siulleq
1971-imi saqqummiunneqarpoq. Nutarterinerit
aappaat kingullerlu
1986-imi pivoq.
Kalaallit
Nunaannut tunisat BEC-p atuiffiusinnaasunut arfineq marlunnut immikkoortitertarpai, taakkualu tamarmik ataanniipput nioqqutissat immikkoortitaartut. BEC SITC-p taaguusersueriaasianik
tunngaveqarpoq, nioqqutissap
normua SITC-p normua assigisimappagu, BEC-mi taaguusersueriaatsimi
atuinermi suussuseq assigalugu ilanngunneqarsinnaavoq.
KONJ-imi atuinermi, avammut tunisat Tunisassianut Immikkoortut malillugit agguarneqarput. KONJ-ip imarai immikkoortut
pingaarnerit arfineq pingasut, taakkualu tamarmik ataanniipput nioqqutissat immikkoortitaartut. Maluginiarneqassaarlu KONJ BEC-tulli
nassuiaateqarmat, SITC-mi taaguusersueriaaseq
tunngavigalugu.
Assartuinernut naatsorsueriaatsit
Nunatsinnut
avammullu tunisat CIF-imut FOB-mullu naatsorsorneqarput. Taaguutit nioqqutip assartorneranut aningaasartuuteqartitsinermut piumasaqaatinut
assigiinngitsumik sunniuteqarput,
tamanna ataani eqqartorneqassaaq:
Nunanut allanut niueqateqarnermi nali, naatsorsueqqissaarnermi naliusoq saqqummiunneqartarpoq. Kalaallit Nunaannut tunisanut tunngasut, nioqqutip nalinga Kalaallit Nunaata killeqarfia tikillugu kiffartuussinermi aningaasartuutit
ilanngunneqarput nioqqutip tunniunneranut attuumassuteqartumik,
assersuutigalugu assartuinermut
aamma sillimmasiinermut aningaasartuutit. Taassuma nalinga cif-ip nalinganik taaneqartarpoq (cost,
insurance and freight).
Avammut tunisanut tunngatillugu taamatuttaaq nioqqutip nalinga, avammut tunisiffimmiit ilanngunneqartarpoq assartuinermi aningaasartuutit, nioqqutip assartorneranut attuumassuteqartumik avammut tunisisumiit avammut tunisiffiup killeqarfiani umiarsualivimmiluunniit. Taassuma nalinga fob-ip nalinganik taaneqartarpoq (free on board).